ИММУНДАУДЫҢ АРТЫҚШЫЛЫҚТАРЫ

Вакцинация – бұл балаларды және ересектерді жұқпалы аурулардан қорғаудың ең тиімді тәсілі. Иммунопрофилактика сұрақтары 200 жыл бұрын шешек жұқпасына қарсы вакцина шығарылғанда пайда болған. Вакцинаны қолданғаннан кейін аталған жұқпаның тіркелуі және одан өлім жағдайын бірден төмендетті. Сондай-ақ, вакцинаның қолданылуы қауіпті жұқпалы ауруларды төмендетіп қана қоймай, мүлдем жоюға да көмегін тигізді. Өлім жағдайына дейін жеткізген шешектің жойылуы осыған ең нақты дәлел бола алады, яғни сырқат жойылғаннан кейін иммундау да тоқтатылған. Мемлекеттің вакцинация бойынша саясаты екпені қолжетімді дәрежеге дейін жеткізді. Әрбір адам күнтізбеге енгізілген екпелермен жергілікті мекен-жайлары бойынша емханада, ақысыз түрде егіле алады.

Вакциналардың әрбір түрі ағзаға әртүрлі тәсілмен салынады. Инъекция және тамшы болуы мүмкін, тағыда басқа салу жолдары бар. Вакциналардың иммундауға берілгенге дейін вакцинаның қауіптілігі мен пайдасы өте жоғары дәрежеде тексеріліп, қолдануға беріледі, препарат дені сау адамдарға жасалады. Егер асқынулар туралы айтатын болсақ, миллиондаған балалар асқынусыз иммундаумен қамтылуда және жұқпалы аурулардан қорғануда. Екпеден кейін қалыпты реакция байқалады, ол табиғи құбылыс, себебі енгізілген препаратқа жауап ретінде ағзада иммунитет қалыптасады, сондықтан әсер қалайда байқалуы қажет. Кейбірінде дене қызуы көтеріледі, кейбірінде екпе салған орнында қызару немесе тығыздану, жалпы әлсіздік, басының ауырсынуы, тұмауға ұқсас қысқа синдром, жүрек айнуы, диспепсия, тәбетінің төмендеуі пайда болуы мүмкін. Барлық көрсетілген жағымсыз әсерлер өздігімен кетеді, медициналық көмекті қажет етпейді. Екпеден кейінгі асқыну өте сирек кездеседі. Бұл неврологиялық асқынулар (құрысу), айқын аллергиялық реакциялар (анафилактический шок). Бұл асқынулар тез арада медициналық көмектің көрсетілуін қажет етеді. Бүгінгі күнге екпеден бас тартушылар саны көбеюде. Неліктен ата-аналар балаларын ектіртуден бас тарта бастаған? Иә, себебі, бізде ұзақ уақыттан бері дифтерия, туберкулез жұқпаларының эпидемиясы туралы ешкім естіген жоқ. Адамдар аталған жұқпалы аурулардан қорықпайтын болған, сондықтан да екпеден батыл бас тартады. Ешкім сырқаттанбайды деп ойлайды. Екпеден бас тартқан ата-аналар  ғаламтордағы ақпараттарға сүйенеді. Бірақ ол жерде арнайы мамандардың пікірлері жиі айтылмайды. Ғаламтор жүйесі бақылаусыз және дәлелсіз ақпараттармен толтырылған, оны ешкім тексермейді, ал адамдар сенгіш болып келеді. Екпе туралы тексерілген, сенімді, дәлелденген ақпаратты egu.kz ғаламтор жүйесінен қарауға болады. Екпе жүргізген қауіпті деген ол дәйексіз және негізсіз ақпарат. Кейбір ата-аналар Еуропа елдерінде балаларды екпейді дейді. Бірақ олай емес. Біздің медициналық ұйымдарға шет елдерден келген адамдардың қолдарында үнемі егу туралы құжаттары болады. Ал біз вакциналарды дәл сол Еуропа елдерінен сатып аламыз, себебі сол жақтарда жасалып шығарылады.  Екпеден жаппай бас тартудың нәтижесі әлемнің әртүрлі елдерінде эпидемияға әкеліп соқтырды. 90-шы жылдары Англияда көкжөтелге қарсы екпеден бас тартты, бірақ бір жарым жылдан кейін ектіруге қайта келді, себебі балалар ауырған және өлім жағдайына ұшыраған. 2010 жылы Тәжікстанда полиомиелит сырқаттанушылығының 400-ден аса жағдайы тіркелді, оның ішінде 20 жағдай өліммен аяқталған. 2010 жылы Орта Азия аймағында полиомиелиттің эпидемиясы болды. Оның ішінде біздің елде сырттан енгізілген бір жағдай тіркелді. Бірақ балаларды полиомиелитке қарсы жоспарлы және қосымша иммундаудың арқасында біздің елімізде жұқпалы аурулар кеңінен таралған жоқ. Дамыған елдерде қандайда бір сырқаттанушылыққа қарсы екпенің жүргізілмеуі мүмкін, егер ол сырқаттанушылық көп уақыттан бері тіркелмеген болса. Бірақ қазіргі уақытта ата-аналардың кішкентай балаларымен барлық елдерде белсенді саяхаттайтынын естен шығармауымыз қажет. Сондықтан да қандай да бір вирустың «әкелінуі» жоққа шығарылмайды. Әрине, осындай жағдайда екпемен қамтылмаған баланың сырқаттану қаупі жоғары келеді. Сондай-ақ адам өзі ауырмайды, бірақ айналасындағыларға жұқтыруы мүмкін, бактериотасымалдаушылық деген ұғым бар. Қазақстан Республикасы Еуропа аумағының қақ ортасында орналасқандықтан, күнделікті жұқпалы аурулардың сырттан енуінің қаупі де зор. Осыған орай иммунопрофилактика саласындағы мемлекеттік саясат ең басты алдын алуға бағытталған, ал сырттан жұқпалы ауру енгізілгенде басты мақсат жұқпаның таралуына жол бермеуге және жұқпаны жоюға бағытталады. Вакцинацияның тиімділігі екпені уақытылы және толық алуға тікелей байланысты. Иммундау көрсеткішінің төмендеуі жұқпалы ауруларды қабылдағыш адамдардың көбеюіне әкеліп соқтыруы мүмкін, соның нәтижесінде сырқаттанушылықтың бұрқ етуі мүмкін. Біздің заманымызда екпесіз өмір сүруге бола ма деген сұраққа нақты дәлелденген жауап бар: жоқ, болмайды. Біріншіден, қоршаған әлемде жұқпалы аурулардың қоздырғыштары бар, оның ішінде тек зертханаларда сақталатын аса қауіпті жұқпалы аурулар да бар. Жұқтыру жағдайының болмауы мүмкін емес. Екіншіден, адамда жұқпаларға қарсы тұратын жеткілікті табиғи иммунитет жоқ. Үшіншіден, көптеген жұқпалы аурулардың емі жоқ, сондықтан вакцинациямен алдын алу әлдеқайда тиімді және қауіпсіз. Қазіргі иммундаудан кейінгі қолайсыз көріністер өте сирек жағдайда кездесетін өйткені белсенділігі жойылған вакциналар қолданылады. Екпелердің бекітілген жалпы күнтізбесі бар, сол күнтізбе бойынша вакцинацияланады, екпе салар алдында әр адам міндетті түрде тексеріледі. Вакцинация – бұл жұқпалы аурулардан сақтанудың жалғыз сенімді жолы. Сіздің балаларыңыздың да қорғалуға құқығы мен мүмкіндігі бар екендігін ұмытпаңыздар.

Ауырып ем іздегенше ауырмайтын жол іздейік. 

Сарысу аудандық орталық ауруханасының иммунолог дәрігері: Бейсенбаева Индира Жетибаевна.